دایرۀ نجفی، اهمیت و فواید آن در علم عروض فارسی
نویسنده
چکیده مقاله:
در میان عروض‌دانان قدیم و جدید فارسی، هیچ‌کس به اندازۀ ابوالحسن نجفی دغدغۀ طبقه‌بندی وزن‌های شعر فارسی نداشته است. نجفی همچنین کوشیده است تا معیاری برای تشخیص وزن مطبوع از وزن نامطبوع بیابد. او وزن‌های مطبوع را دو دسته می‌داند: وزن‌های متفق‌الارکان (xx) و وزن‌های متناوب‌الارکان (xy). نجفی برای دستۀ نخست کوشیده است رکن‌های عروضی را سامان دهد که تکرار هرکدام از آنها به استخراج یک خانوادۀ وزنی منجر می‌شود. برای دستۀ دوم، یعنی وزن‌های متناوب‌الارکان، دایره‌ای عروضی ارائه کرده است که از آن در خلاف جهت عقربه‌های ساعت، 8 خانوادۀ وزنی و در جهت عقربه‌های ساعت 8 خانوادۀ دیگر استخراج می‌شود، به‌طوری که تمامی اوزانِ این 16 خانواده‌های وزنی در ضمن وزن‌های مطبوع قرار می‌گیرند. این دایرۀ عروضی که به نام «دایرۀ نجفی» نام‌گذاری شده، کار طبقه‌بندی وزن‌ها را تسهیل کرده و نزدیک به 200 وزن شعری را در خود جای داده است. در این جستار با روش توصیفی- تحلیلی، پس از بررسیِ تاریخیِ دایره‌های عروضی در عربی و فارسی، به تبیین فواید دایرۀ نجفی در تنظیمِ رکن‌های عروضی، شیوۀ رکن‌بندیِ وزن‌های مستخرج از دایره و سامان‌دهی طبقه‌بندی وزن‌های شعر فارسی پرداخته شده است.
منابع مشابه
مطالعه تطبیقی دیدگاه حافظ ابرو با مورخان مسلمان درباره اهمیت و فواید علم تاریخ
مطالعه تطبیقی دیدگاه حافظ ابرو با مورخان مسلمان درباره اهمیت و فواید علم تاریخ [1] نرگس رضاقلی‌زاده آهنگر* چکیده شهاب‌الدین عبدالله بن لطف‌الله بن عبدالرشید، معروف به حافظ ابرو، مورخ بزرگ ایرانی در عصر تیموری است. او درباره تاریخ ایران چندین جلد کتاب نوشت که مهم‌ترین آنها کتاب جغرافیا و مجمع التواریخ السلطانیه است. وی در...
متن کاملتأثیر ایرانیان در پیدایش علم عروض عربی
دانشمندان قدیم عرب بر این باورند که علم عروض یک دانش محض عربی است و مبتکر آن خلیلابناحمد میباشد یا پیش از وی عربها به اوزان شعری آشنا بودهاند؛ بدینترتیب بهنوعی تأثیر عوامل بیرونی را نادیدهگرفتهاند. از جملۀ این عوامل بیرونی میتوان تأثیر هندیها، یونانیها و ایرانیها را نامبرد. درحقیقت ایرانیان نیز در پیدایش این دانش سهیمبودهاند. این پژوهش بهطور مستقل این موضوع را بررسی کرده و به ا...
متن کاملعلم عروض میان اصالت و عدم اصالت
واقعیت تاریخی گواه آن است که علم عروض همانند علم نحو زاییدة تمدن اسلامی است، و مبدع این علم، خلیل بن احمد فراهیدی است که کتابی در این باره نوشت و علم عروض به دستان توانای وی تکامل یافت که این امر حاکی از استعداد و نبوغ او دارد. اما به خاطر عواملی چند، که زیر آمده است، گروهی از پژوهشگران به اصالت علم عروض تردید کزدهاند: 1- ظهور علم عروض به یکباره و تکامل یافته به دست خلیل بن احمد فراهیدی چرا...
متن کاملبررسی مکاتیب فارسی غزالی و اهمیت آن
مکاتیب فارسی غزالی به نام فضائل الأنام من رسائل حجت‌الاسلام،مجموعه‌ایاز نامه‌های ابوحامد محمد غزالیویکی از متون مهم نیمۀ دوم قرن پنجم هجری قمری است که پس از گذشت سال‌ها نیازمند بازنگری است. این مجموعه یک بار به نام فضائل الامام (یا الانام) در هندوستان چاپ شد و در ایران نیز دو تصحیح از این اثر انتشار یافته است. نخستین بار مؤید ثابتی در فروردین 1333ش و پس از او عباس اقبال آ...
متن کاملشکارنامه ملکشاهی و اهمیت آن در تدوین تاریخ علم
شکارنامۀ ملکشاهی یا خسروی کتابی است که در سدۀ 5ق/11م به دستور ملکشاه سلجوقی و سعی خواجه نظام الملک و به دست خواجه ابوالحسن علی بن محمّد نیشابوری براساس چندین بازنامه و شکارنامه و به خصوص ترجمۀ شکارنامۀ انوشیروانی و مشورت با استادان عهد سلجوقی تألیف شده است. این رساله حاوی یک دیباچه درباب تاریخ بازنامه‌نویسی در ایران تا سدۀ پنجم و دو بخش در تربیت و معالجه پرندگان و دوندگان شکاری میباشد. متأسفانه...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 15 شماره 29
صفحات 159- 180
تاریخ انتشار 2019-05-22
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023